antropologia

• Oto twarz najstarszego Europejczyka. Ma nawet 1,4 mln lat

  odkrycia archeologiczne

  Tomasz Ulanowski

  A w zasadzie kawałek twarzy. Kości twarzowej części czaszki sprzed 1,4-1,1 mln lat archeolodzy odkryli w jaskini Sima del Elefante w północnej Hiszpanii.

  12.03.2025 | 17:00

  antropologia

  archeologia

  nauka

  przyroda

  

• Oto 27 najstarszych kościanych narzędzi świata. Mają 1,5 mln lat

  odkrycia archeologiczne

  Tomasz Ulanowski

  Nowo odkryte kościane narzędzia są o ponad milion lat starsze od tych, które dotąd uważano za najdawniejsze.

  05.03.2025 | 17:00

  antropologia

  archeologia

  mózg

  narzędzia

  

• Psycholog ewolucyjny: Głośne dźwięki są pierwszą rzeczą, jakiej boją się dzieci

  nauka

  Kasper Kalinowski

  Jak na horrory reagują kobiety i mężczyźni? Czego boją się dzieci? Czy współczesne horrory to katalog lęków naszych przodków ze społeczności łowiecko zbierackich? Rozmawiamy z Mathiasem Clasenem, psychologiem ewolucyjnym z Uniwersytetu w Aarhus.

  03.03.2025 | 12:24

  antropologia

  Co czuję

  ewolucja

  Nosferatu

  

• W dżungli mieszkaliśmy już 150 tys. lat temu. Odkrycie na Wybrzeżu Kości Słoniowej

  archeologia

  Tomasz Ulanowski

  Naukowcy potwierdzają, jak wszędobylskim gatunkiem jest człowiek. Nawet straszny las jest nam niestraszny.

  27.02.2025 | 15:52

  Afryka

  antropologia

  dżungla

  nauka

  

• Skąd się wzięli Hunowie? Zbadali to archeogenetycy

  Hunowie

  Tomasz Ulanowski

  Odpowiedź naukowców na pytanie o pochodzenie Hunów nie zadowoli zwolenników prostych rozwiązań. Czy każdy z nas może mieć "krew Huna"?

  25.02.2025 | 12:32

  antropologia

  archeologia

  dna

  genetyka

  

• Głód, pożądanie, ciekawość? Co najbardziej motywuje ludzi według teorii ewolucji

  ewolucja

  Kasper Kalinowski

  Od początków psychologii podejmowane są próby odpowiedzi na pytanie, co kieruje ludzkim zachowaniem. Nowe światło na wiekowe zagadnienie rzuca zastosowanie teorii ewolucji.

  24.02.2025 | 09:53

  antropologia

  motywacja

  nauka

  psychologia

  

• Nadchodzi era badań prehistorycznych białek. Nawet pochodzących od australopiteków sprzed 3,5 mln lat

  antropologia

  Margit Kossobudzka

  Po raz pierwszy naukowcy wykorzystali starożytne białka do określenia płci archaicznego krewniaka człowieka. Wyniki badań opublikowali w 100 rocznicę odkrycia słynnego dziecka z Taung.

  12.02.2025 | 06:02

  archeologia

  białka

  dna

  nauka

  

• Pierwsi ludzie byli w Europie już 1,95 mln lat temu, na terenie dzisiejszej Rumunii

  ludzie

  Tomasz Ulanowski

  Oznacza to, że zasiedlenie Eurazji przez człowieka miało miejsce o 150 tys. lat wcześniej niż dotąd uważano.

  11.02.2025 | 14:01

  antropologia

  archeologia

  człowiek

  Europa

  

• Naukowcy namierzyli miejsce pochodzenia naszych przodków. Nowe badanie w "Nature"

  Europa

  Tomasz Ulanowski

  A ściślej: miejsce pochodzenia pasterzy z kultury grobów jamowych, których imigracja blisko pięć tysięcy lat temu zmieniła pulę genetyczną i cywilizację Europy.

  06.02.2025 | 06:00

  antropologia

  archeologia

  genetyka

  język polski

  

• Tłumem rządzi dynamika płynów. Naukowcy odkryli, kiedy jednostki zaczynają go tworzyć

  tłum

  Tomasz Ulanowski

  Tajemnica tłumu tkwi w liczbie osób na metr kwadratowy. Jak myślicie, gdzie leży wartość graniczna?

  05.02.2025 | 17:00

  antropologia

  fizyka

  nauka

  przyroda

  

• Owcę udomowiliśmy w Anatolii blisko 10 tys. lat temu - twierdzą archeogenetycy

  owca

  Tomasz Ulanowski

  To znaczy: owcę udomowili tam nasi dalecy przodkowie. Publikacja na ten temat ukazała się w najnowszym "Science".

  31.01.2025 | 13:00

  antropologia

  archeologia

  genetyka

  nauka

  

• Psycholożka ewolucyjna: Oczy odgrywają kluczową rolę w interakcjach społecznych

  polscy naukowcy donoszą

  Anna Szala

  Zaczęło się od dziecięcej fascynacji światem, a nauka szybko stała się moją życiową pasją. Obecnie badam między innymi to, jak wygląd oczu wiąże się z naszym zachowaniem społecznym.

  30.01.2025 | 13:35

  antropologia

  ewolucja

  małpy

  nauka

  

• Sikanie też jest zaraźliwe. Społeczny wymiar oddawania moczu

  szympansy

  Kasper Kalinowski

  Wspólne oddawanie moczu może pełnić funkcję społeczną. Jak wskazują naukowcy, to jedna z cech, która łączy nas z szympansami.

  26.01.2025 | 12:00

  antropologia

  ewolucja

  nauka

  przyroda

  

• Chłopcy rosną szybciej niż dziewczynki - zauważyli naukowcy

  wzrost

  Tomasz Ulanowski

  Oznacza to, że różnica wielkości, w tym wzrostu, pomiędzy mężczyznami a kobietami się powiększa.

  23.01.2025 | 09:03

  antropologia

  biologia

  genetyka

  nauka

  

• Żony, córki, matki i kochanki. Czy społeczność dawnej Brytanii była skupiona wokół kobiet?

  archeologia

  Margit Kossobudzka

  Mężowie przenosili się, aby dołączyć do społeczności swoich żon po ślubie, a ziemia potencjalnie przekazywana była w linii żeńskiej. To pierwszy raz, kiedy tego typu system został udokumentowany w europejskiej prehistorii.

  20.01.2025 | 06:00

  antropologia

  kobiety

  nauka

  społeczności

  

• Geniusze futbolu. Psycholodzy przyjrzeli się charakterom wybitnych piłkarzy

  psychologia

  Tomasz Ulanowski

  Najlepszych piłkarzy wyraźnie łączą wspólne cechy osobowościowe - piszą naukowcy w tygodniku "PNAS" wydawanym przez amerykańską Narodową Akademię Nauk.

  15.01.2025 | 12:08

  antropologia

  mózg

  nauka

  osobowość

  

• Naukowcy na tropie tajemnicy. Dlaczego się starzejemy?

  starość

  Tomasz Ulanowski

  W najnowszym wydaniu pisma "Neuron" ukazało się właśnie kilkanaście publikacji dotyczących całej naszej - dość skąpej - wiedzy na ten temat. Co ciekawe, eksperci do tej pory nie zgadzali się nawet co do tego, czym jest starzenie się.

  09.01.2025 | 06:05

  antropologia

  biologia

  nauka

  przyroda

  

• O powstawaniu Polaków. Naukowcy odkrywają kolejny element

  Polacy

  Tomasz Ulanowski

  To puzzel pokazujący migrację ludów w pierwszym tysiącleciu naszej ery, tuż przed uformowaniem się państwa Piastów. W najnowszym "Nature" archeogenetycy opisują trzy fale migracyjne na linii północ-południe.

  02.01.2025 | 06:05

  antropologia

  archeologia

  genetyka

  historia

  

• Chrońmy najstarszych i najmądrzejszych - apelują naukowcy

  starość

  Tomasz Ulanowski

  Ich apel dotyczy, rzecz jasna, nie osób, ale osobników innych zwierząt.

  19.12.2024 | 12:02

  antropologia

  Klimat i Środowisko

  nauka

  ochrona przyrody

  

• 13 tys. km podmorskiej żeglugi. Taki szmat oceanu pokonał pewien humbak-włóczykij

  wieloryb

  Tomasz Ulanowski

  Okrążyć cały świat, opłynąć! Kogo wyobraźnia tak daleko nigdy nie poniosła, niech pierwszy rzuci kamieniem.

  15.12.2024 | 12:00

  antropologia

  humbak

  nauka

  ocean

  

• 7 tys. lat współżycia. Tyle trwała kluczowa fala wymiany naszych genów z neandertalskimi

  antropologia

  Margit Kossobudzka

  Zdecydowana większość przepływu genów neandertalczyków do naszego gatunku jest przypisywana pojedynczemu, wydłużonemu okresowi, który prawdopodobnie miał miejsce około 47 tys. lat temu

  13.12.2024 | 15:46

  archeologia

  ewolucja

  homo sapiens

  nauka

  

• Tatuaże. Ładne czy nie? Naukowcy już wiedzą

  tatuaże

  Tomasz Ulanowski

  Wolimy - czy raczej Niemcy wolą, bo to ich poczucie piękna badano - skórę bez tatuaży. Są jednak wyjątki. Ale tatuaże na twarzy najmniej cenią nawet tatuażyści.

  11.12.2024 | 20:00

  antropologia

  kultura

  nauka

  sztuka

  

• Kiedy rozległo się pierwsze "hau" w Ameryce Północnej?

  psy

  Kasper Kalinowski

  Najnowsze badania wskazują, że psy mogły pojawić się w Ameryce Północnej wcześniej, niż sądziliśmy.

  09.12.2024 | 14:00

  antropologia

  ewolucja

  nauka

  przyroda

  

• Równość płci towarzyszyła ludzkości przez większość historii?

  antropologia

  Kasper Kalinowski

  Wiele ze współczesnych postulatów dotyczących równości płci najprawdopodobniej zostało zrealizowanych dziesiątki tysięcy lat temu. Potwierdzają to obserwacje ostatnich społeczności łowiecko-zbierackich z różnych części globu.

  04.12.2024 | 15:00

  ewolucja

  nauka

  psychologia

  

• Dlaczego ludzie mają tak duże mózgi? Naukowcy wskazują na nasz mikrobiom

  mózg

  Tomasz Ulanowski

  Mózg czyni człowieka, ale nie mógłby się rozwinąć bez odpowiedniej przemiany materii. Skąd się wziął nasz dziwacznie szybki (na tle innych naczelnych) metabolizm? - pytaliśmy ledwie dwa tygodnie temu. Właśnie dostaliśmy odpowiedź.

  03.12.2024 | 12:18

  antropologia

  mikrobiom

  mikrobiota

  nauka

  

• Jak Homo sapiens uczył się przez 99 proc. swojej historii?

  nauka

  Kasper Kalinowski

  W przeciwieństwie do dzieci ze świata zachodniego, dzieci ze społeczności łowiecko-zbierackich w Kongo uczą się polować, rozpoznawać jadalne rośliny i opiekować się niemowlakami już w wieku sześciu lat.

  28.11.2024 | 11:59

  antropologia

  ewolucja

  

• Co nas wyróżnia wśród innych zwierząt? Niezwykły metabolizm

  metabolizm

  Tomasz Ulanowski

  Potwierdzają to kolejne badania biologów ewolucyjnych. Niezwykły rozwój ludzkiego mózgu mógł nastąpić dzięki temu, że mamy inne tempo przemiany materii, niż szympansy i inne ssaki naczelne.

  19.11.2024 | 16:43

  antropologia

  biologia

  mózg

  nauka

  

• Kobiety są mniej zadowolone z większych piersi. Tak wychodzi z badań

  piersi

  Kasper Kalinowski

  Zgodnie z powszechną opinią większe piersi wpisują się w kobiecy standard piękna. Ale czy poprawiają samopoczucie i sprawiają zadowolenie?

  15.11.2024 | 16:54

  antropologia

  atrakcyjność

  nauka

  psychologia

  

• Słonie w Afryce na krawędzi. Nowe badanie dotyczące ich kurczącej się populacji

  słonie

  Tomasz Ulanowski

  Najgorzej mają się afrykańskie słonie leśne. W ciągu pół wieku ich populacja zmniejszyła się o 90 proc.

  12.11.2024 | 19:05

  antropocen

  antropologia

  nauka

  przyroda

  

• Globalne ocieplenie osiągnęło wieloletnią wartość niemal 1,5 st. C już w ub. roku

  COP29

  Tomasz Ulanowski

  Najnowsze badanie pokazuje, że pędzimy w stronę zmian klimatu zagrażających równowadze w przyrodzie i polityce.

  12.11.2024 | 06:05

  antropocen

  antropologia

  globalne ocieplenie

  nauka

  

• Dojrzałe płciowo gibonice tańczą! I to w stylu voguing

  zwierzęta

  Kasper Kalinowski

  Voguing to styl taneczny, który narodził się na ulicach Harlemu z końcem 80. XX wieku. Gibony wynalazły go jednak miliony lat wcześniej.

  10.11.2024 | 13:32

  antropologia

  biologia

  ewolucja

  gibony

  

• Skąd się wzięło bydło domowe? Naukowcy już wiedzą

  antropologia

  Tomasz Ulanowski

  Genetyczne tropy prowadzą do Azji Południowo-Zachodniej. Tej samej, w której narodziło się rolnictwo.

  02.11.2024 | 11:36

  archeologia

  bydło

  genetyka

  nauka

  

• Jak nas zmieniła pandemia COVID? Spędzamy dużo więcej czasu w domu

  zdrowie psychiczne

  Tomasz Ulanowski

  Tak jest przynajmniej w USA, gdzie związaną z pandemią rewolucję kulturową zbadali naukowcy.

  01.11.2024 | 06:00

  antropologia

  COVID-19

  nauka

  pandemia koronawirusa

  

• Czym jest demokracja? Naukowcy to sprawdzili

  demokracja

  Tomasz Ulanowski

  Żeby rozszyfrować, jak rozumiemy słowo "demokracja", uczeni przepytali mieszkańców kilku krajów o różnych systemach i kulturach politycznych.

  18.10.2024 | 11:33

  antropologia

  mózg

  nauka

  psychologia

  

• Kiedy my celebrujemy podziały, Ukraińcy podkreślają solidarność

  antropologia

  Tomasz Ulanowski

  Tak przynajmniej wynika z naukowej analizy mediów społecznościowych.

  02.10.2024 | 10:53

  media społecznościowe

  mózg

  nauka

  psychologia

  

• AI jak człowiek. Uczy się, myśląc

  sztuczna inteligencja

  Tomasz Ulanowski

  Tak przekonuje publikacja w jednym z ostatnich wydań pisma "Trends in Cognitive Sciences".

  26.09.2024 | 13:01

  antropologia

  mózg

  nauka

  nowe technologie

  

• Kefir pochodzi z Chin? Mumie dowodem

  kefir

  Tomasz Ulanowski

  Chińscy naukowcy znaleźli kefir sprzed blisko 3,5 tys. lat. Gdzie więc leży ojczyzna sera - w Chinach czy Polsce?

  25.09.2024 | 17:01

  antropologia

  archeologia

  mleko

  mumia

  

• Poglądy polityczne widać w strukturze mózgu - potwierdzają naukowcy

  mózg

  Tomasz Ulanowski

  Ale różnica w budowie mózgów konserwatywnego i postępowego nie jest wcale tak wielka, jak się wydawało.

  25.09.2024 | 09:55

  antropologia

  nauka

  poglądy

  polityka

  

• Antropocen rozpoczął się w 1952 r. - piszą naukowcy

  antropocen

  Tomasz Ulanowski

  Antropocen, czyli epoka geologiczna człowieka, daje odpór oficjelom z Międzynarodowej Komisji Stratygrafii.

  24.09.2024 | 13:21

  antropologia

  geologia

  nauka

  przyroda

  

• Sztuczna inteligencja odkryła w Nazca setki nowych geoglifów

  sztuczna inteligencja

  Tomasz Ulanowski

  W pół roku sztuczna inteligencja dokonała tego, co ludziom zabrało niemal 100 lat.

  24.09.2024 | 11:47

  antropologia

  archeologia

  nauka

  Nazca