W miarę dorastania zaczynamy uczyć się po coś. Zdobywanie wiedzy przestaje być zaspokajaniem ciekawości. Kieruje nami obietnica nagrody (oceny/stypendia/awanse). I choć rzeczy te wydają się motywujące, w praktyce mogą zaszkodzić naszej chęci do nauki, ponieważ najważniejsza staje się nagroda. Tymczasem coraz więcej badań pokazuje, że uczenie się i rozwijanie kompetencji jest absolutnie niezbędne zarówno z powodów ekonomicznych, jak i dla zdrowia psychicznego i fizycznego. I tym jest właśnie lifelong learning.
W mózgu nie ma miejsca na nicnierobienie
Nauka może nam dawać siłę – nie tylko intelektualną. A na pewno ma wpływ na kondycję mózgu. Ten organ niemalże bez przerwy klasyfikuje zdobyte informacje. Mówiąc wprost – nasz mózg cały czas się uczy. Za proces zdobywania i zapamiętywania wiedzy odpowiadają neurony, których w wieku szkolnym mamy około 100 miliardów. W mózgu nie ma miejsca dla „bezrobotnych”, dlatego część neuronów umiera. I w pierwszej kolejności są to te odpowiedzialne za dziedziny, których nie ćwiczymy. Na przykład w dzieciństwie chętnie i dużo rysowaliśmy, ale z czasem zaczęliśmy wolny czas spędzać przed komputerem. Nasz mózg zdecydował, że umiejętność rysowania (skoro jej nie ćwiczymy) jest nam zbędna i neurony za nią odpowiedzialne zostały zredukowane do minimum, ustępując tym odpowiadającym za umiejętność obsługi komputera. Ten mechanizm sprawia, że łatwo możemy zdobywać nową wiedzę, ale też szybko zapominamy to, czego nie ćwiczymy.
Uczyć się na zdrowie
Miłość do uczenia to gotowość do poszukiwania nowych doświadczeń i możliwości rozwoju. Może ona uratować człowieka nie tylko przed nudą, ale też przed samotnością. Badania przeprowadzone na Harvardzie pokazują, że osoby lepiej wykształcone mają nie tylko wyższą świadomość na temat zdrowia, ale też są mniej narażone na depresję i choroby serca. I właśnie z powodu chęci zmniejszenia wydatków na opiekę zdrowotną i leki kursy doszkalające i zajęcia na Uniwersytetach Otwartych cieszą się w Stanach Zjednoczonych oraz w Wielkiej Brytanii wsparciem i dotacjami ze strony lokalnych władz.
Ale nauka jest także skutecznym lekarstwem. Badania przeprowadzone przez Alzheimer's Society mówią, że uczenie się spowalnia postępowanie choroby. Zaś Harvard Medical Review prowadzi eksperymentalną terapię nauki gry na pianinie dla osób po udarze mózgu. Okazuje się, że zajęcia z gry na instrumencie dają skuteczne efekty rehabilitacyjne, ponieważ podczas nauki pacjenci pracują nie tylko nad przywracaniem zdolności ruchowych w rękach, ale też sam proces uczenia się mocno aktywizuje obydwie półkule mózgu.
Nauka dla szczęścia
Benjamin Bernard Dunlap, dr literatury, absolwent Harvardu, autor oraz mówca TED, w swoim wystąpieniu „Longlife learner“ zauważa, że osoby o otwartych umysłach, które przez całe życie zdobywają wiedzę, są na ogół ludźmi nie tylko ciekawymi świata, ale też szczęśliwymi. A to dlatego, że potrafią dostrzec w każdym człowieku/wydarzeniu coś pozytywnego/optymistycznego.
Innym powód, dla którego osoby uczące się są szczęśliwsze, związany jest z brakiem nudy w ich życiu. Zajęte zdobywaniem i przyswajaniem wiedzy nie tracą go na bezcelowe i niekonstruktywne działania. Poza tym takie osoby nastawione są na sukces, a to już samo w sobie daje poczucie samozadowolenia i szczęścia. Zaangażowanie w naukę lub pracę i wynikające z niego szczęście w psychologii zostało określone jako „flow” (nazwa ta ukuta została 30 lat temu przez psychologa Mihalyego Csikszentmihalyiego).
Naukowcy stwierdzili, że aby naprawdę nam rzucić wyzwanie, zadania muszą być wystarczająco trudne. Rzecz, która nas przyciąga i zmusza do nauki, jest tym, co daje nam zdrowie i szczęście.
Sztuczna inteligencja vs uczenie się
Jeżeli chcesz awansować - ucz się i podnoś kompetencje. Na rynku pracy ceni się najbardziej aktualną wiedzę.
Co więcej, tak jak globalizacja wymusiła zmiany na rynku pracy (przerzucenie fabryk do krajów rozwijających się), tak teraz, o ile nie będziemy cały czas się dokształcać, coraz większe obszary zawodowe mogą zostać zastąpione przez sztuczną inteligencję. Tak przynajmniej wynika z raportu „White Paper” na temat rynku pracy przyszłości, opublikowanego przez Światowe Forum Ekonomiczne (World Economic Forum). Eksperci od rynku pracy oceniają, że osoby, które dopiero zaczynają pracę, muszą się nastawić nie tylko na co najmniej czterokrotną zmianę miejsca pracy, ale wręcz zmianę zawodu.
To jest kolejny powód, dla którego warto nieustannie poszerzać horyzonty i nie zamykać się tylko na jedną dziedzinę wiedzy. Elastyczność, umiejętność dopasowania się oraz praktycznego wykorzystania wiedzy są najbardziej pożądanymi cechami na rynku pracy. Dlatego warto inwestować w siebie i swoje zainteresowania. Poza tym nigdy nie wiadomo, czy hobby nie stanie się dochodowym zajęciem.
Jak się uczyć, by czerpać z tego radość
Możemy to robić w różnoraki sposób. I nie potrzebujemy do tego żadnych specjalnych warunków. Oczywiście możemy uczęszczać na kursy czy zajęcia organizowane np. przez Uniwersytet Otwarty, ale możemy też korzystać z kursów on-line czy platform e-learningowych. Najważniejsze, byśmy znaleźli temat, który jest dla nas interesujący i pociągający.
- Ucz się wtedy, kiedy nie czujesz się zmęczony lub tuż po krótkiej drzemce
Okazuje się, że ludzki mózg najwięcej informacji przyswaja z rana, między 6 a 13, oraz po południu między 15 a 21. Te okresy nazywane są przez naukowców wyżami intelektualnymi. Ale ten przedpołudniowy różni się od wieczornego. Z rana, między godziną 9 a 13, najlepiej działa nam pamięć krótkotrwała. Jest to dobry czas do przyswajania nowych informacji. Jeżeli jednak chcemy coś zapamiętać na dłużej lub przećwiczyć rzecz, której uczyliśmy się wcześniej, lepiej to zrobić po południu – wtedy aktywizuje się pamięć długotrwała (badania psychologa klinicznego, dr. Michaela Breusa). - Zadbaj o odpowiednią atmosferę
To jest ważne, jeżeli zdecydowałeś się wybrać opcję e-learningu jako metody doszkalania się. Zadbaj o to, by uczyć się tak, jak jest ci wygodnie. Zatroszcz się o warunki, w których przez 40 minut lub maksymalnie półtorej godziny będziesz mieć spokój i możliwość nieprzerwanej koncentracji nad wybranym przez ciebie zagadnieniem. - Pamiętaj, że masz pięć zmysłów – aktywizuj je w czasie nauki
Wzrok, słuch, smak, węch i dotyk – każdy z tych zmysłów może ci pomóc w uczeniu się. Beverly D. Flaxington, ekspertka od zarządzania zasobami ludzkimi i wykładowczyni na Uniwersytecie Suffolk, uważa, że najlepiej przyswajamy wiedzę wtedy, gdy w czasie procesu zapamiętywania mamy aktywne przynajmniej trzy zmysły. A więc by lepiej chłonąć wiedzę, nie tylko powinniśmy z zaangażowaniem czytać albo słuchać przekazywaną nam treść, ale dobrze jest też, gdy nauka kojarzy nam się z jakimś przyjemnym zapachem (gdy uczymy się w domu, może być to np. zapach wybranej świecy zapachowej). Jeśli jesteśmy z natury wzrokowcami, to podczas wykładu róbmy notatki. Jeśli z kolei łatwiej nam zapamiętywać usłyszane rzeczy – czytajmy na głos. Zabierzmy na lekcję kubek ulubionej kawy, herbaty – to jeszcze bardziej pozwoli nam się skupić na nauczeniu się czegoś nowego. Badacze z American Psychology Association rekomendują z kolei, by podczas nauki słuchać muzyki, bo jak wynika z badań, łatwiej i lepiej się skupiamy, gdy słyszymy harmonijne dźwięki niż podczas absolutnej ciszy lub szumu wynikającego z rozmów innych osób. Tworząc sobie możliwie najlepsze warunki do nauki, nie będziemy się od niej odrywać, a im więcej zmysłów w nią zaangażujemy, tym więcej rzeczy będzie budziło dobre skojarzenia z wiedzą, którą chcemy przyswoić. - Ćwicz, powtarzaj, sprawdzaj
Żeby się czegoś nauczyć, trzeba to regularnie powtarzać. Ćwicząc, najłatwiej nam zapamiętać zasady oraz mechanizmy działania różnych rzeczy. Jeżeli uczysz się języka, powtarzaj słówka, korzystając z fiszek. Jeżeli zapisałeś się na kurs świadomego oddychania, podczas praktyki połóż rękę na brzuchu i sprawdź, czy twój oddech dociera do przepony (czy podczas wdechu unosi się brzuch, czy tylko klatka piersiowa). Weryfikowanie własnych umiejętności pomaga nam nie tylko określić poziom naszej wiedzy, ale też wskazać obszar, nad którym powinniśmy popracować.
Proszę mnie nie osłabiać takimi uproszczeniami. Dla prawidłowego rozwoju należy się właśnie nauczyć nicnierobienia, relaksowania, drzemki, luzu itp. Im umysł młodszy, tym więcej czasu na spanie i zabawę prawda? I wtedy uczymy się najwięcej i na szczęście tracimy nadwyżkowe neurony. Inaczej dochodzi do autyzmu. Dlatego ludzie biorący udział w wyścigu szczurów się szybko wypalają, krócej żyją, są wrakami, nawet jeśli udało im się zrobić karierę czy dobić do koryta i kasy. Człowiek kreatywny działa w sposób zrównoważony i systematyczny, ma czas na rozrywkę, długie urlopy, wypoczynek, leniuchowanie i krok po kroku może realizować swoje cele w zgodzie z sobą i otoczeniem. Bez nerwów. No ale niestety wielu ludzi tylko szarpie nerwowo żeby się nachapać, dorobić jak największego metrażu a potem latać po tym areale ze szmatą żeby myć okna albo zatrudniać obcych ludzi żeby to szlifowali. Nonsens. I środowiska szkoda obciążać rozbuchaną konsumpcją.
Ale wlasnie chodzilo raczej o "bezrobotne neurony", a hie bezrobotnych czy odpoczywających ludzi.
To co piszesz jest prawdą, ale w tekście chodziło o to, że neurony wykształcone podczas nauki np. rysowania, jeśli nie będą traktowane to zanikną. Czyli jeśli przez rok nic nie narysuję, to będę w tym gorsza, niż po treningu. To dokładnie jak z mięśniami.
Nie do końca. W teorii tak to powinno działać ale na swoim przykładzie mogę stwierdzić, że jest inaczej. Od moich ostatnich zajęć z plastyki w liceum upłynęło kilkanaście lat i o d tamtej pory jedyne co rysowałem to bazgroły pomiędzy notatkami, a i to sporadycznie. Natomiast obecnie moje zdolności plastyczne, z nie do końca znanych mi powodów, są wyraźnie lepsze, niż kilka czy kilkanaście lat temu, mimo że moje neurony "plastyczne" leżą na ogół ugorem.